Terapia poznawcza uzależnień cz. VI

klej i benzyna (które są najbardziej popularne), rozpuszczalniki, rozcieńczalniki, różne aerozole, płyn korekcyjny i nawet płyny chłodnicze. Upodobania użytkowników zależą raczej od dostępności tych środków chemicznych (psychoaktywnych) niż od wywoływanych przez nie skutków.

1. Zatrucie wywołane substancją wziewną

Osoby zatrute substancją wziewną rzadko można znaleźć w szpitalach na intensywnej terapii. Wiele objawów zatrucia substancją wziewną przypomina zatrucie alkoholem. Do pierwszych objawów należy zaliczyć:

a) Senność.

b) Pobudzenie ruchowe.

c) Oszołomienie i rozhamowanie.

Do późniejszych następstw wzięcia substancji wziewnej należą:

d) Ataksja.

e) Dezorientacja i zawroty głowy.

Do poważniejszych objawów zatrucia należą:

f) Bezsenność.

g) Osłabienie.

h) Trudności z mówieniem.

i) Dezorganizujące zachowanie.

j) Sporadyczne omamy.

Po okresie snu użytkownik substancji wziewnych jest ospały i odczuwa kaca.

Do zasadniczych składników będących w rozpuszczalnikach należy toluen. Powoduje on ból głowy, podwyższony nastrój, zawroty głowy i ataksję móżdżkową (niezborne nieskoordynowane ruchy, którym często towarzyszą zaburzenia równowagi, chodzenie z szeroko rozstawionymi nogami i zataczanie się). 

Substancje wziewne są zwykle wdychane z plastikowych worków lub też użytkownicy stosują nasączone tkaniny, które następnie wkładają do ust.

2. Zaburzenie związane z używaniem substancji wziewnych

Użytkownicy cenią sobie substancje wziewne z wielu powodów. Przede wszystkim zmniejszają one nudę i łagodzą narastający niepokój. Zmieniają one myślenie, nastrój, poczucie czasu i spostrzegania (powodując zmiany koloru, wielkości i kształtu przedmiotów), niekiedy odczuwają wyraźne omamy. Poza tym substancje wziewne są ogólnie dostępne i tanie oraz dają szybki efekt po jej wchłonięciu przez użytkownika. 

a) Zazwyczaj użytkownikami są nastoletni chłopcy i dziewczęta oraz młodzi mężczyźni. Spotkałem dzieci ze szkoły podstawowej w wieku 10 - 14 lat, które w latach dziewięćdziesiątych odurzały się wąchając z plastikowych torebek "klej butapren". Zazwyczaj następuje eskalacja brania narkotyków i te same osoby w efekcie przechodzą na inne narkotyki. 

Nie znajdziemy objawów odstawiennych, jeśli chodzi o substancje wziewne tak samo jak w przypadku halucynogenów. 

b) James Morrison w "DSM - 5 Bez tajemnic - Praktyczny przewodnik dla klinicystów" podkreśla jak klasyfikować zaburzenie związane z używaniem substancji wziewnych: 

"Autorzy DSM - 5 zwracają uwagę, że często nie można określić dokładnie, jaki lotny węglowodór jest odpowiedzialny za zaburzenie związane z używaniem substancji wziewnej, dlatego - gdy nie mamy pewności - zalecają stosowanie ogólnego terminu zaburzenie związane z używaniem substancji wziewnej. Oczywiście, jeśli np. głównym składnikiem kleju jest toluen, to zapisałbym: zaburzenie związane z używaniem toluenu. Podtlenek azotu i wszystkie azotyny (amyl, butyl, izobutyl) są uważane za inne (lub nieznane) substancje psychoaktywne i odpowiednio do tego koduje się zaburzenie związane z używaniem jakiekolwiek z nich". (s. 479)

c) Ze względu na tożsame kryteria podane w DSM - 5 dotyczące zaburzenia związanego z używaniem fencyklidyny i innych substancji halucynogennych nie będę podawał ponownie kryteriów dotyczących zaburzeń związanych z używaniem substancji wziewnej. Możesz zatem powrócić do poprzedniego rozdziału i odczytać ponownie kryteria zaburzeń dotyczące fencyklidyny, i innych halucynogenów oraz substancji wziewnej.

3. Zatrucie opioidem

Narkotyk opioidowy zazwyczaj jest podawany dożylnie, ponieważ wtedy jego działanie jest odczuwalne natychmiastowo. Po tym tzw. "kopie", który porównują użytkownicy do "orgazmu" pojawia się euforia, senność oraz odczucie ciepła, suchości w ustach i ciężkości w kończynach. U niektórych użytkowników pojawia się zaczerwienienie twarzy i świąd nosa. 

Jeśli chodzi o zatrucie opioidem, to można je pomylić z zatruciem lekiem uspokajającym lub alkoholem. Przy zatruciu opioidem występują objawy: są niezwykle mocno zawężone źrenice (wielkość główki od szpilki). Jednak przy przedawkowaniu opioidem źrenice będą znacznie rozszerzone. 

Przy przedawkowaniu opioidem używa się przez dożylne podanie naloksonu, który jest silnym antagonistą opioidów. Użytkownicy opioidów, aby ukryć swoje źrenice często chodzą w ciemnych okularach. Widocznymi oznakami przy używaniu opioidów są blizny na rękach i w każdym innym miejscu tam, gdzie żyły są wyraźnie widoczne w celu wstrzykiwania narkotyku.

4) Zaburzenie związane z używaniem opioidu

Użytkownicy opioidów cenią te narkotyki ze względu na doświadczenie euforii i obniżenie zainteresowania chwilą obecną w stanie odurzenia. Heroina ma kilkakrotnie większą moc niż morfina w wytwarzaniu euforii i osłabieniu doznań bólowych. Osoby, które po raz pierwszy biorą opioidy doświadczają często wymiotów i dysforii. Niektórzy użytkownicy mogą nadużywać opioidów podczas leczenia. W grupie ryzyka osób biorących opioidy są osoby mające kontakt z narkotykami m.in. pracownicy służby zdrowia (lekarze, pielęgniarki). 

Większość użytkowników zaczyna jednak w okresie adolescencji i wczesnej młodości na skutek presji wytwarzanej przez rówieśników  (dotyczy to młodzieży amerykańskiej). 

Używanie opioidów zazwyczaj jest poprzedzone stosowaniem innych narkotyków do których należy alkohol i marihuana (THC). Do tej grupy ryzyka zalicza się następujące czynniki:

a) Niski status społeczno - ekonomiczny.

b) zamieszkiwanie na obszarze miejskim.

c) Rozwód rodziców.

d) Nadużywanie alkoholu przez rodziców i krewnych.

W przypadku opioidów rozwija się po pierwszych kilku dawkach pewien stopień tolerancji organizmu i stąd u użytkowników szybko zaczyna dominować dążenie do pozyskania i konsumpcji narkotyków. 

Uzależnieni od opioidów podobnie jak uzależnieni od alkoholu zrobią wszystko, aby zdobyć narkotyki. Będą błagać, kraść, kłamać i składać obietnice po to, aby uzyskać pieniądze na kupienie nowych dawek narkotyku. 

Większość użytkowników heroiny przyjmuje ją dożylnie, a co najmniej połowa z nich jest nosicielami wirusa HIV lub wirusa zapalenia wątroby typu C (dotyczy uzależnionych Amerykanów). 

Uwaga: Jeśli chodzi o kryteria dotyczące zaburzenia używania opioidów odsyłam ponownie do zaburzenia używania fencyklidyny i innych halucynogenów oraz substancji wziewnych ze względu na fakt, że DSM - 5 Kryteria Diagnostyczne używa tych samych kryteriów dotyczących zaburzenia używania opioidów (podałem te kryteria w poprzednim rozdziale dotyczącym fencyklidyny i innych substancji halucynogennych). 

5) Odstawienie opioidu

Posłużę się ponownie DSM - 5 Kryteria Diagnostyczne eksponując czytelnikowi objawy odstawienne opioidów. DSM - 5 przedstawia tę jednostkę pod kodem 292.0 (F11.23)

D. Objawy nie są spowodowane innym stanem ogólnomedycznym i nie mogą być lepiej wyjaśnione występowaniem innego zaburzenia psychicznego, w tym Zatrucia inną substancją lub jej odstawienia". (s. 251)